19 November 2016

BÀI HOAN CA Ở A 38 (Phần 1,2, 3) - Chu Trầm Nguyên Minh

Nhà văn Chu Trầm Nguyên Minh (1943-2014) tên thật là Trần Ðức Tâm tức Phạm Minh Tâm, nguyên quán tại Phú Bình, Hàm Liêm – vùng ngoại ô Phan Thiết, từng trải qua quãng đời niên thiếu gian nan, khốn khó. Ông là giáo sư dạy Toán và cũng là Trung Úy Bộ Binh, bị học tập cải tạo tại A 38. Ngoài truyện dài Bài Hoan Ca ở A 38, ông còn viết Con Bách Thảo Cái, Tội Ngu, và những tuyển tập thơ như Trong Mặt Trời Buồn (1967), Quê Hương Thơ Và Nước Mắt (1968) …; những bài thơ phổ nhạc Lời Tình Buồn, Về Thôi Em, Biển Tình Anh…; truyện ngắn Con Chuột Cống, Cún, Có Duyên Thì Gặp

BÀI HOAN CA Ở A 38

Phần  1
___________________________
Những ngày cuối tháng 3, các báo Saigon liên tiếp đưa tin chiến sự, CS đã chiếm Ban-mê-Thuột, Huế, Đà Nẵng…và  lệnh “di tản chiến thuật” của chính tổng thống VNCH coi như phá sản…   Đầu tháng 4, sư đoàn 10, hợp cùng sư 320 và sư 3 Sao Vàng của CS chiếm Nha Trang.
Tổng thống Nguyễn văn Thiệu nhận định: mất Xuân Lộc và Phan Rang là mất Miền Nam, Phan Rang thành “lá chắn thép”, chận đường bộ và đường duyên hải của CS. Tập trung một lực lượng hùng hậu, Sư đoàn 6 không quân, lữ đoàn 2 dù, sư 2 bộ binh, liên đoàn 31 biệt động quân…10.000 quân,  máy bay tại chỗ và từ Biên Hòa sẵn sàng yểm trợ 150 chiếc F.105. Khí tài hùng mạnh, bộ chỉ huy tiền phương đóng ở sân bay Thành Sơn do trung tướng Nguyễn Vĩnh Nghi, tư lệnh Quân khu 3 chỉ huy, quyết “tử thủ” Phan Rang. Khí thế ngất trời.
Những ngày đầu tháng tư, ở thị xã, một số dân, gia đình công chức, sĩ quan, bác sĩ, giáo sư…   đã di tản, có người đưa cả gia đình đi theo dòng người từ Đà lạt xuống bằng đường bộ QL 1, hướng về Saigon, một số ít đi bằng đường thủy,  những người thuộc thành phần quan chức -có thế lực- thì di tản bằng đường hàng không, đường phố ngổn ngang đủ loại rác, do đoàn người từ cao nguyên đổ về, bỏ lại…
-Ê…  T. Lai…  không đi sao?
Nhiều đồng nghiệp hỏi Hắn như vậy.
-Bốn đứa nhỏ… bằng ngón tay…làm sao đi…
Có học trò chạy đến nhà:
-Thầy Cô đi với gia đình con…
-Thầy cảm ơn… nhưng…
-Nhà con có xe 16 chỗ, Thầy đừng ngại…
-Thầy…
-Ba má con bảo con chạy vô đây  kêu thầy…
-Thầy…
Có một tràng M.16 nổ ở hướng cầu Nước Đá
-Thôi em đi…   Đứa học trò, nói chưa dứt câu đã vụt chạy, mất hút ngoài đầu  hẻm.
Hắn lấy đủ thứ vật dụng chắn chung quanh vách của căn phòng 10m2. Hắn nhìn vợ và 4 đứa con nhỏ trong lòng rất lo.
-Em và các con…  ở trong phòng này…
-Anh…  tình hình…
-Không ai biết chắc điều gì sẽ xảy ra  trong những ngày sắp tới cả…
Ngừng một chút, Hắn tiếp:
-…cũng có thể trận huyết chiến sẽ xảy ra giữa hai bên…   ngay trong thành phố này.
Vợ  Hắn hốt hoảng:
-Trời…làm sao… ..
Hắn trấn an vợ và cho cả Hắn:
-Anh hy vọng điều đó sẽ không xảy ra.
Hắn rời khỏi nhà, dọc đường Thống Nhất, vượt qua cầu Nước Đá. Hắn đến bên Tòa Hành Chánh, có một tiểu đoàn lính của tiểu khu Ninh Thuận, do thiếu tá K chỉ huy.
-Thầy cứ an tâm … tụi em quyết…“tử thủ”.
Một người khác:
-Thầy ơi…   các thầy khác di tản hết rồi…   sao thầy còn ở đây?
Một người nữa:
-Thầy Đ…  hôm qua… cướp được chiếc Dodge…   của dân từ Đà Lạt xuống…   đưa cả gia đình chạy rồi.
Hắn ngạc nhiên:
-Cướp?
-Dạ…  Thầy còn nã một băng M.16…
-Trời đất!
-Dạ…   còn thầy C nữa…
Hắn nói như nạt:
-Thôi…
Hắn cũng đã nghe chuyện giáo sư C  cùng một số học sinh trấn áp một gia đình…   đoạt xe…  Con người ở những thời khắc, giữa sống và chết, mới hiện rõ bản chất thực của mình.
Có nhiều bạn đồng nghiệp, nửa đùa, nửa thật:
-Mày trông như lai Mỹ… không sợ à?
-Tụi bay… hết lai Tây…  giờ lai Mỹ…
-CS mà nhìn mày…  chúng không cho mày ăn đạn…  tao đi đầu xuống đất.
Hắn trợn mắt:
-Ăn đạn?
-Mày quên…   mày là sĩ quan biệt phái chắc.
Hắn chột dạ:
-Thôi…
-CS chúa ghét thành phần “biệt phái”, chúng nói biệt phái là CIA, mày coi chừng.
Đồng nghiệp thương tình rủ rê, nhưng Hắn cứ ngần ngừ không quyết, đến khi thấy cần phải “chạy” thì trễ quá rồi. Cửa ngõ phía Bắc, từ Cam Ranh vô, ta cắm một lực lượng hùng mạnh ở hai dãy núi kẹp hai bên đường, sẽ tiêu diệt CS nơi tử địa này, Du Long, Kiền Kiền… phải giữ cho được. Máy bay xuất phát từ Thành Sơn, quần thảo, thả bom, phá những cây cầu trên đoạn QL1 Cam Ranh, tiếng nổ ì ầm vọng liên tục về thành phố.
VNCH nhận định, những đơn vị CS chiếm Nha Trang, đã hành quân, đánh chiếm suốt 3 tháng ròng…   nên  nhất định không thể tiến quân ngay được. Vì dự đoán chủ quan như vậy, nên triển khai chậm… không thể ngờ rằng CS không cần dưỡng quân, đã “thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chiến thắng”. Quân tiền phong tiến về Phan Rang như thác lũ…
Rạng sáng 14, tư lệnh “Cánh Quân Duyên Hải” Lê Trọng Tấn  hạ lệnh, CS phát pháo tấn công toàn diện, tiên phong là Sư đoàn 3 Quân khu 5  đánh mở đường, pháo bắn cấp tập vào các tuyến phòng thủ của ta, cứ điểm Du Long, các cao điểm 105, 300, Bà Râu, Suối Đá, Suối Vàng… Mảng “lá chắn thép” phía bắc Phan Rang bị tấn công dữ dội…
Sáng 15/4,Tổng trưởng quốc phòng  và Tư lệnh Quân đoàn 3 từ Saigon bay ra Thành Sơn, và vẫn nhận định chủ quan là “chưa có gì”, động viên tướng sĩ quyết giữ Phan Rang, rồi bay về lại Saigon.
5g sáng 16/4 sư 325 CS tiến theo QL1, đánh đòn chí tử, phá  tan và chiếm hoàn toàn lá chắn phía Bắc, tiến vào thị xã.
9 giờ  sáng ngày 16/4, chiếc T.54 đầu tiên của CS bò lên cầu Ông Cọp, thị xã  xem như đã bị chiếm. CS làm chủ mặt trận, bộ chỉ huy tiền phương ở Thành Sơn tan rã, mất luôn Ninh Chữ, Tân Thành. CS khóa đường hàng không, đường thủy…   truy chận tuyến rút theo QL1, quân ta cùng đường, lớp chết, lớp tự tử, đầu hàng…   một số chạy vào vùng núi Sơn Hải… tan rã gần 10.000 quân, mất một số lượng lớn khí tài.
– Vào nhà đi … vào nhà đi…
Tiếng la của lính CS từ T.54.
-Địch sẽ oanh kích…  vào nhà đi….
Một số người, trong đó có Hắn, tò mò ra đứng từng nhóm ở hai bên đường Thống Nhất, có người còn cầm cờ Đỏ Sao Vàng, có cả cờ Xanh Đỏ Sao Vàng… họ phất cờ và la:
-Hoan hô bộ đội cụ Hồ…  hoan hô…
Chẳng mấy chốc, người ta ùa ra đường, và la và hát và vẫy tay… theo sự hướng dẫn của những người cầm cờ…  Hoan hô bộ đội cụ Hồ, và không biết ở đâu ra ban đồng ca…  như có bác Hồ trong ngày vui đại thắng… tạo một khí thế hết sức mâu thuẩn với lẽ thường tình… kẻ bị chiếm lại hoan hô kẻ chiếm đóng…
Hắn đứng như trời trồng ở ngã ba, nơi tiếp giáp giữa đường Quang Trung và Thống Nhất, chỉ cách cầu Ông Cọp 50m, quanh Hắn có người yên lặng như Hắn, có người la, có người hát, có người vẫy tay… Đoàn xe vẫn chạy qua ầm ầm, xích sắt như nghiến nát mặt đường.
Hắn lạnh xương sống khi nhìn, xe nào chạy qua, phía trước đều gắn hình cụ Hồ, Hắn nghĩ “Một tấm ảnh đủ sức cầm một đoàn quân giải phóng một nửa đất nước”… và những tiếng hoan hô…   những tiếng hát…   những lá cờ…   một chuẩn bị không phải một sớm một chiều mà có… cái sức mạnh tổng hợp kia là vô địch, ta thua là đúng…
Chuyện cuối cùng, tối 16/4 CS  chộp được hai tướng S, N đang trên đường tháo chạy, phía bắc Mỹ Đức…   Với CS đây là đại chiến công, có ý nghĩa rất lớn, nhất là trong chiến dịch giải phóng toàn Miền Nam…   nhưng với Hắn thì…  Hai tên ăn hại đái nát đó có bị bắt hay không thì Phan rang cũng đã mất rồi.

Phần 2
______________________
Sáng 17/4, Hắn lên Duy Tân, ngôi trường Hắn đã đến, đã gắn bó bao năm, nó như máu thịt của Hắn.
-Thằng H đâu… thằng H đâu…
Từ trên chiếc xe jeep, chiến lợi phẩm, vì ở đầu ca-bin còn chữ US – toán lính CS nhảy xuống, tay cầm súng, chiếm lĩnh cửa ra vào khu văn phòng và nhà ở của Hiệu Trưởng.
Hắn từ phòng Giáo sư bước ra.
-Thằng H đâu?
-Thưa…   thầy đã chuyển công tác.
-Hắn đi đâu…  nói mau lên.
-Tôi không rõ…   nhưng thầy đã rời trường hơn một năm rồi…
-Cấm gọi nó bằng thầy…   nó là thằng tay sai…   thằng phản động… rõ chưa…
Cùng lúc họ hấp tấp lên xe, lùi nhanh ra đường, chạy tiếp,  nhanh và vội. Hắn nghĩ chắc còn người cần bắt…   như thầy hiệu trưởng.

Năm học 1972-1973 [?] , đề thi môn toán vào lớp đệ thất [?]  bị lộ ở Hội Đồng Thi Bùi Thị Xuân Đà Lạt, Phan Rang không lộ đề…
Giáo sư Đ tốt nghiệp Đại học Sư Phạm Toán Huế, vừa ra trường là được bổ nhiệm về Duy Tân, điểm nổi bật, khác hẳn với mọi đồng nghiệp là mái tóc hớt rất  cao, chung quanh đầu lúc nào cũng trắng hếu, đó là “cái đầu” đúng mẫu của bộ Giáo Dục đề ra cho “nhà giáo” ở thời điểm mà học sinh thích để tóc dài, kiểu hippy…
Chỉ cần một năm học, giáo sư Đ đã được thầy hiệu trưởng H đặc biệt tín nhiệm, giáo sư Đ ra vào phòng và nhà hiệu trưởng thường xuyên, người ta nói, họ như cha con, chứ không phải đồng nghiệp.
Khi thầy hiệu trưởng trở về từ lệnh trình diện của Bộ Giáo Dục ở Sài gòn, thì tin thầy là nguyên nhân lộ đề thi ở Đà Lạt được giáo sư Đ tung ra, ai cũng biết.
Thầy H gọi giáo sư Đ vào phòng hiệu trưởng và hỏi:
-Việc này có phải do anh…
Đ trả lời, không còn xưng “con” như trước nữa:
-Chính tôi.
-Anh…  tôi đã đối xử với anh như con cái trong nhà…
Giáo sư Đ cướp lời:
-Ông không xứng đáng ngồi ghế hiệu trưởng…
-Tôi đã hứa với anh…  nhưng cần thời gian…  chưa gì…  anh đã  lật tôi.
-Ông bán đề…  và ông phải xuống…  thế thôi.
-Tôi xuống…  để anh lên chắc…  không đời nào.
Đ bỏ ra khỏi phòng:
-Ông chờ xem…  ai thắng ai…
Tin thầy hiệu trưởng Duy Tân sắp rời nhiệm sở được thông báo. Các trường cử đại diện đến để tiễn đưa.
Ban đại diện trường Nguyễn công Trứ gồm thầy hiệu trưởng C, Giáo sư K, M.K và tôi, chúng tôi mua tặng thầy hiệu trưởng Duy Tân một bức tranh sơn mài. Thầy tiếp chúng tôi  trong phòng khách nhỏ của gia đình. Thầy nói:
-Tôi không thua Đ…  nếu muốn, ngày mai sẽ có sự vụ lệnh điều Đ đi  Cao Nguyên ngay…  nhưng…
Thầy uống một ngụm nước:
-… tử vi nói: nếu tôi ở lại đây, trong hai năm tới,  tôi sẽ chết…   và sẽ chôn xác nơi này.
Thầy buồn buồn:
-Vì vậy mà tôi phải ra đi…
Chúng tôi chúc thầy về nhiệm sở mới bình an, mạnh khỏe…   Lần đầu tiên chúng tôi thấy thầy chảy nước mắt.

Và, gần đúng hai năm, chiếc xe Jeep đã hỏi “thằng H đâu”. Hắn nghĩ: Tử vi nói đã đúng. Thầy hiệu trưởng từ lâu nổi tiếng là người có tay chấm tử vi rất “đại tài”. Hôm nay Hắn mới tin lời đồn đãi đó là sự thật.
Buổi trưa Hắn về nhà, vợ Hắn lo lắng:
-Tình hình này…  anh đi đâu vậy?
-Anh lên trường
-Có ai ở đó đâu…  mà lên làm gì?
-Thôi… em cho anh và  -bốn đứa nhỏ – ăn cơm là vừa.
Bốn đứa nhỏ, con Hắn, được ra đời  trong 6 năm. Việc chửa đẻ liền tù tì như vậy là tại vợ Hắn, khi có một trai, một gái,  Hắn quyết “thôi” đẻ… Vợ Hắn biết Hắn thích con trai, nên dụ khị:
-Đứa tiếp, thầy nói… em sẽ sinh con trai…
Hắn hí hửng… lại ra con… cò “thị mẹt” Anh Thư. Hắn cương quyết “ngừng chiến”. Nhưng rồi lại bị vợ lời to, tiếng nhỏ. thủ thỉ:
-Gái –Ca Dao,Trai- Nguyễn, Gái-Anh Thư… đứa tiếp là Trai… đó anh.
-Sao em biết…
-Thì Gái –Trai – Gái… kế tiếp là Trai… trở đầu con mà… anh không biết sao…  ?
Hắn không biết thật, câu hỏi có tính quyết định, không biết thì phải nghe người biết nói… và rồi…
Hắn đi qua đi lại ở hành lang bệnh viện Phụ Sản Thị Xã…   chờ thằng…   trở đầu con…   như vợ  nói, ra đời…
Cửa phòng Đỡ Đẻ mở ra.
-Thầy…   thầy…  cô sinh rồi.
Hắn hỏi nhanh:
-Gái hay trai?
-Bé gái… rất xinh…
Hắn ra ngã ba Tam Giác đón xe đi thẳng Đà Lạt. Sau vợ sinh 4 tiếng đồng hồ, Hắn có mặt ở cà phê Tùng. Bỏ vợ lẫn con. Bỏ cả giờ lên lớp. Hắn bị “sốc” nặng đến nỗi không làm chủ được cảm xúc, không làm  chủ được bản thân…   Nỗi thất vọng ụp xuống bất ngờ làm Hắn như hóa điên…
Đó là đứa út – Thiên Hương- tội nghiệp của Hắn.
Sáng 18 /4 có một đoàn cán bộ CS đến trường, họ mời những giáo sư – được alô thông báo đêm qua – đang đứng lóng ngóng ở hành lang, vào phòng giáo sư…  Đoàn CS có 5 người, giáo sư Duy Tân có 15 người.
-Trường học là của nhân dân, chúng ta phải có trách nhiệm bảo vệ…   Hoan hô các anh “bám trụ” có mặt hôm nay….
Người cán bộ phát biểu tự giới thiệu tên N, ốm, đen, hốc hác…  , tiếng nói như đứt hơi…  nhưng rõ:
-Chúng tôi sẽ thông báo học sinh và các thầy… đến trường … Năm học tiếp tục vào ngày mai…
Ngừng một chút, rồi nói tiếp:
-Cách Mạng luôn luôn khoan hồng… các anh là những trí thức… chúng tôi tin tưởng các anh nhận thức đúng đắn, không lầm lẫn, không bị chi phối bởi những tuyên truyền xuyên tạc ác ý của bọn Ngụy quân Ngụy quyền…
Nhìn khắp lượt:
-Các anh có tin là: những móng tay sơn đỏ sẽ bị chúng tôi nhổ không…  ? Nếu chúng tôi hành động như vậy thì không bao giờ thắng các anh…  không bao giờ có ngày hôm nay…
Cuối cùng:
-Chúng tôi là bộ phận tiếp quản ngành Giáo dục, chúng tôi sẽ cùng các anh xây dựng  nền giáo dục Xã hội chủ nghĩa, xóa bỏ nền giáo dục nô lệ của Mỹ Ngụy.
Cán bộ nói rất lâu và rất nhiều vấn đề, nhưng thiếu sắp xếp ý tưởng thành hệ thống.
Họ như cố giải phóng cái đầu của 15 giáo sư Duy Tân… nhưng chưa thành.
Ngày hôm sau…  năm học tiếp tục…   từ hơn 100 giáo sư, giờ còn vỏn vẹn 25…   rồi 30.
Học sinh đến trường đông dần… việc lên lớp tiếp tục, một giáo sư dạy bằng 4, bằng 5 bình thường.
-Bằng mọi giá…   chúng ta phải hoàn tất năm học cho các em…
Cán bộ N nói tiếp:
-Các em chỉ còn 2 tháng… nếu bỏ là mất một năm…
Đây là quyết định đúng đắn, tất cả vì “học sinh thân yêu”, không dính dáng gì đến Chính trị, đến Xã hội chủ nghĩa…  Bộ khung nhà trường nhanh chóng được tổ chức.
Giáo Sư K bên Nguyễn Công Trứ, có cha theo cách mạng, qua làm Hiệu Trưởng, còn những bộ phận hành chánh do người cũ đảm nhiệm, tăng cường bốn, năm cán bộ… ..  Giáo sư vừa dạy vừa đảm trách nhiều việc, học sinh cũng không khỏi vừa học vừa làm công tác mà nhà trường yêu cầu.
Cán bộ  N là người có chức vụ cao nhất của ngành giáo dục,  thuộc Ban Quân Quản Phan Rang – Tháp Chàm. Ông ta là người mà đa số giáo sư cũ kính nể, không vì kiến thức – tiến sĩ Toán Liên Xô- mà vì thái độ làm việc, giao tiếp với người cũ: bình đẳng, tôn trọng, nhờ thế, tuy khổ nhưng tất cả đều thoải mái, an tâm.
Hắn dạy, như đồng nghiệp, 8 giờ một ngày, buổi tối Hắn cùng học sinh đi xóa cờ vàng ba sọc đỏ, và những khẩu hiệu “đừng nghe những gì CS nói”, và “đả đảo CS…” rồi viết lên chỗ vừa xóa “không có gì quí hơn độc lập tự do”-“đảng cộng sản VN quang vinh muôn năm”-“bác Hồ vĩ đại sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta”-“đả đảo Mỹ Ngụy” và… vẽ lá cờ Đỏ sao vàng.
Một hôm, ban giám hiệu gọi Hắn lên văn phòng, ở đây Hắn được thông báo là đã viết sai lời Hồ Chủ Tịch nói, một tội nặng, không thể chấp nhận được.
Một cán bộ hỏi:
-Tại sao đồng chí  viết thiếu…  chữ “có” trong câu nói bất hủ, đã đi vào  sử sách…   của Hồ Chủ Tịch?
Thì ra, thầy trò Hắn viết…   không gì quí… câu đúng phải là…  không có gì quí… thiếu chữ “có”.
-Đó là lời Vàng, lời Ngọc làm mất một chữ…   là phản quốc…   là có tội…   với đảng, với nhân dân…
Hắn ngồi làm thinh, học trò On là đứa viết “khẩu hiệu” rất đẹp, nên được giao nhiệm vụ kẻ chữ…   Tính On cũng rất cẩn trọng…   không hiểu sao lại…
-Đồng chí…   viết kiểm điểm…
-Tôi xin nhận thiếu sót…
-Không phải nhận thiếu sót  là được…
-Tôi sẽ khắc phục…
May cho Hắn là lúc đó thì cán bộ N đến. Ông đứng bên ngoài nghe hết mọi việc, ông bước vô vào lúc căng thẳng nhất, vừa cười vừa nói:
-Tụi nhỏ nó viết thiếu…   Ông này chỉ có tôi -liên đới chịu trách nhiệm -mà thôi…
Ông vỗ vai người cán bộ bắt Hắn viết “kiểm điểm”.
-Thôi… anh em mình cả… dạy cả ngày rồi… còn làm đêm… thiếu sót là không tránh khỏi.
Quay qua Hắn, cán bộ N nói:
-Nhớ từ nay…  cẩn trọng hơn…
-Cảm ơn ông…
Dù Hắn đã cố gắng, nhưng không cách nào Hắn xưng hô “đồng chí” với cán bộ, như nhiều đồng nghiệp khác được, Hắn thấy ngượng miệng.
Dù rất thận trọng, kiểm tra, từng câu, từng chữ…   nhưng một tuần sau, Hắn lại bị gọi lên văn phòng một lần nữa, Hắn ngạc nhiên, không hiểu phạm lỗi gì [?]
-Lần này thì đồng chí…  tiêu rồi.
-Tôi không hiểu…
-Không hiểu?
-…  Hoàn toàn không hiểu.
-Đồng chí…   đến bùng binh chợ … đối diện quán…   quán… Dê Bảy Món…
Cán bộ cao giọng:
-Đồng chí viết cái gì ở đó? Ai chỉ đạo đồng chí…  làm việc này?
-Tôi không hiểu…
Cán bộ nạt:
-Không hiểu…  đồng chí không hiểu thì ai hiểu…   đồng chí là tên phản quốc, phản cách mạng…   đồng chí…
Cán bộ nói to và có lúc như nghẹn họng:
-Tù mọt gông…
Hắn và học sinh, đi làm cái việc xóa cái cũ, tàn dư nô lệ, phản quốc, bán nước… của Mỹ Ngụy để lại… rồi kẻ lên đó cái mới của CS, đêm nào cũng đến nửa khuya, thầy trò mệt đứt hơi.
-Đồng chí đến đó khắc phục gấp… trước khi bên An Ninh đến…
Hắn lên chiếc 68 và chạy thật nhanh đến quán Dê Bảy Món.
Hắn nhìn và trời ạ, câu “bác Hồ vĩ đại sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta” màu  đỏ, đè lên câu “đừng nghe những gì CS nói……  ”màu xanh, tuy mờ, nhưng đọc được.
Đây là lỗi… trời ơi… không tránh được…   Lúc thầy trò Hắn hì hục lấy sơn quét lên…  câu muốn xóa chìm mất dưới sơn…   nhưng khi sơn khô, lớp sơn mỏng lại…  chữ lòi ra… Hắn nhào vô cửa hàng gần đó mua hộp sơn và bắt đầu xóa…   dĩ nhiên là xóa cả hai câu “bác Hồ…” và  “đừng nghe……  ”, một rồi hai, ba …học sinh xuất hiện, làm phụ với Hắn.
Chúng chạy lui chạy tới…   Cái thang được kê vào vách, Hắn leo lên:
-Thầy để em…
Và việc xóa một khẩu hiệu cần viết và một câu nói bậy bạ của tổng thống Ngụy được mau chóng hoàn thành, mảng vách trống, đối diện Dê Bảy Món được phủ kín một màu đỏ như máu. Và mặt Hắn lấm lem như một tên hề. Hắn đứng giữa Bùng Binh chợ rất đông người…   Khó có thể hình dung, một giáo sư hôm qua nay trở thành tên hề như vậy. Hắn nói “cảm ơn các em” những học sinh vừa giúp Hắn xóa đi cái tội “phản cách mạng” rồi trở về trường, Hắn chạy xe như ma rượt.
Dĩ nhiên là Hắn bị làm kiểm điểm và đưa ra phê bình trước hội đồng Giáo Sư, cũng chẳng chết ai… Hắn nói đó là lỗi trời ơi…   không mấy ai tránh được…   Chỉ ở một nơi, một chỗ, sự thay đổi tiếp diễn… chồng lên nhau. Thực hư, trắng đen, xanh đỏ… chồng lên nhau, sự khai trừ tách biệt là không thể được, nó sẽ lẫn lộn hiện diện một thời gian nhất định, không thể một sớm một chiều xóa bỏ tất cả được, chưa nói đến những thứ ở trong tim, trong lồng ngực và trong đầu.
Chiều Hắn trở về nhà, Vân -vợ Hắn- đón Hắn ở đầu hẽm 15 Quang Trung, bên chân có đủ 4 đứa con, Hắn cười:
-Hôm nay em và các con đón anh… đông vui thế này.
Nụ cười chợt tắt, khi Hắn nhìn mặt vợ đầy u uẩn:
-Có gì vậy em?
-Họ…
-Họ làm sao…  ?
Vân nói một hơi, không ngừng, như muốn chạy trốn sự thật:
-Một toán cán bộ đến nhà… .. Họ thu hết sách, đĩa nhạc và ba cái vali gỗ của anh…   Họ nói có lệnh ghi…  “đích danh” tên anh và “đích thị” địa chỉ này…   Hình như có người chỉ điểm, họ lấy sạch kể cả tập thơ Tố Hữu mà anh đang đọc, chất đầy mấy xe ba gác…   Trước khi đi…   một cán bộ nói “lệnh phải tiêu hủy văn hóa đồi trụy, nô dịch…   tay sai bọn Mỹ Ngụy”. Ông ta đi một vòng, quan sát … từ bếp lên nhà trên, khi chắc chắn là không bỏ sót “Chúng tôi sẽ kiểm tra…   nếu có tài liệu…   chống Cách Mạng…   chống chế độ chúng tôi sẽ trở lại” và quăng lại một câu xanh dờn “không trốn thoát nổi đâu”…
Vợ Hắn dừng lại, lo lắng hỏi Hắn:
-Bây giờ…  làm sao hở anh…
Hắn trấn an:
-Chẳng sao cả…. mất cả nước rồi… tiếc chi những thứ đó.
Nhưng thật tình, mất bản thảo mà Hắn viết trong bao nhiêu năm, mất số sách mà Hắn dành dụm mua từ năm 16 là mất cả cuộc đời. Hắn cố nuốt đắng cay vào ngực:
-Anh sẽ viết lại, mua lại…   nhất là số điã hát cổ điển mà Ba em đã cho em mang theo từ ngày em theo anh.
Hắn bồng đứa út, cả gia đình ngược con hẻm trở vô. Hắn nhìn căn nhà trống trơn… lòng thấy ngậm ngùi.
Mỗi lúc đồng nghiệp của Hắn trở về đến trường nhiều hơn, học sinh cũng đông hơn, năm học tiến đều như cán bộ N mong muốn. Những ngày giáo sư vật lộn với năm học, với công tác Văn hóa thì bác sĩ –không di tản– ở bệnh viện Phan Rang, làm việc cả ngày lẫn đêm. Quân CS bị thương ở Cà ná, Phan Rí…   chở ngược ra, cộng với số bị thương do máy bay oanh kích dọc quốc lộ từ Cam ranh, bị ở Du long, cao điểm 105, 300, Kiền kiền…  …, bệnh viện tràn ngập thương binh CS. Bác sĩ đã cứu họ, gần như quên mất họ là người chiếm đóng mà trong chiến tranh, đó là kẻ thù.
Cuối tháng 6, mỗi giáo sư, bác sĩ…   đều được nhận một bì thư, rất sang, rất tư bản, trong bì thư là thiệp mời in bằng quay roneo, khá sạch. Nội dung: Mời đến Phòng Giáo Sư trường Duy Tân lúc 8 giờ ngày tháng năm, mục đích “nghe báo cáo về nền văn học xã hội chủ nghĩa”.
Phòng Giáo Sư được trang hoàng, một màn màu đỏ, chiếm gần hết bức tường hướng tây, phía trên có treo câu ”Đảng cộng sản Việt Nam quang vinh” phía dưới đính hai lá cờ Đỏ, và Xanh Đỏ sao Vàng, một tượng bác Hồ bằng thạch cao… một bàn dài, làm bằng hai cái bàn học sinh ghép lại, phủ khăn, cũng màu đỏ, đó là bàn chủ tọa. Khi buổi họp bắt đầu, có 7 cán bộ ngồi trên chiếc bàn này nhìn xuống, phía đối diện, phần còn lại của căn phòng có khỏang 60 giáo sư, bác sĩ ngồi ngay ngắn, yên lặng…   nhìn lên.
-Tôi xin giới thiệu…   đồng chí  C, nhà văn Mặt Trận, đồng chí X nhà thơ từ A vào, đồng chí Q đoạt giải Nguyễn đình Chiểu…và cuối cùng -người sẽ nói về đề tài hôm nay- tôi là B, nhà văn.
Hắn nhớ có đọc đâu đó văn và cả thơ của cán- bộ- nhà -văn B. Ông có một tác phẩm, một truyện dài khá khá nổi tiếng…  trước đây. Hắn và bằng hữu mê văn chương chữ nghĩa như Hắn- chuyền nhau đọc, vì đó là tác phẩm –đặt hàng- của Đảng CS, tính tuyên truyền nhiều hơn tính văn học, thời đó không hẳn cấm đọc, nhưng rất ít người muốn đọc.
Cán-bộ-nhà–văn B nói nhiều, rất nhiều về “gia tài đồ sộ “của nền Văn học XHCN, tính ưu việt, nhân bản v…  v…  khi nói đến văn học Miền Nam, cán bộ nhà văn B, phân tích tính thiếu nhân bản, tính lai căng, tính viễn mơ …và cuối cùng là tính phản động lộ liễu, trắng trợn, cái thối rữa của “bọn bồi bút” Ngụy quyền và đế quốc Mỹ.
Cứ nói chừng một giờ, thì “các đồng chí,chúng ta giải lao 15 phút”. Thời gian này, 7 cán bộ, ngồi ở bàn dài phủ khăn đỏ, bước xuống, mỗi người tiếp xúc với một nhóm bác sĩ, giáo sư thính giả…   Những cán bộ này trao đổi những vấn đề mà thính giả thắc mắc. Họ tạo được không khí thân thiện, cởi mở đến nỗi có vài giáo sư vỗ vai, bắt tay, nói cười ồn ào hết sức tự nhiên với cán bộ CS. Giáo sư Đ, tóc mới hớt rất ngắn, cái nón tai bèo lủng lẳng sau lưng, và chân mang dép râu… tranh luận về văn học XHCN…   như một cán bộ CS thực thụ, thậm chí còn lấn lướt. Bác sĩ K cũng na ná…   chỉ thiếu cái nón tai bèo. Hắn nghe loáng thoáng từ ngày hôm trước, mục đích của buổi tập họp còn là “xem thử trí thức Miền Nam là người thế nào”. Hắn chột dạ, có gần phân nửa giáo sư, bác sĩ mang dép râu, vài người còn có cả nón cối, nón tai bèo. Trí thức Miền Nam tự nguyện đồng hóa và nhanh chóng hòa nhập…   cho dù vài ngày trước sợ CS đến nỗi phải cướp xe mà chạy.
Hắn nghe đâu đó tiếng cười của đồng nghiệp như tiếng xé gió của lưỡi kiếm thép, đâm ngang trái tim nhọc nhằn của Hắn. Trí thức Miền Nam – nhất là nhà giáo, nhà sư phạm, người thầy, những người phải có nhân cách… 7 cán bộ CS kia sẽ nghĩ gì, nghĩ thế nào về họ!
Câu nói cuối cùng của nhà-văn-cán-bộ B, mà chắc suốt đời Hắn sẽ không quên:
-Tôi thấy các anh mang dép râu, những đôi giày sang trọng hôm qua các anh mang, lúc này các anh bỏ ở đâu? Tại sao? Chúng tôi cần thay đổi trong chính trái tim chứ không cần sự thay đổi hình thức có tính cách tình thế…  không có qui luật nào khẳng định…   ai mang dép râu là Cách Mạng cả…
Hắn bịt tai, không đủ can đảm nghe tiếp…

Khoảng tháng 7, như đã  xong năm học, tàn tích văn hóa đồi trụy đã sạch, bệnh viện cũng đã xong nhiệm vụ, không còn nhiều thương binh như trước.
Buổi sáng cán bộ N đến, tập họp giáo sư biệt phái vào phòng họp. Cán bộ N sau khi đã cảm ơn sự có mặt “kịp thời” và “đúng lúc” và:
-Sự cống hiến nhiệt tình…   của các đồng chí…   Đảng và Cách mạng sẽ ghi công.
Thành phần “biệt phái” của Duy Tân là trên dưới 10 người, ngồi yên lặng, chờ đợi. Một chiếc xe Lam chạy vô sân trước phòng Giáo sư, họ bỏ xuống những cái túi.
Cán bộ N, nói tiếp:
-Anh em…   phải đi học tập chính sách…   Đây là việc bình thường.
Như để trấn an:
-Thời gian học chính sách…   hơn một tháng thôi…
Điều mà Hắn  chờ đợi đã đến:
-Ngày mai –đúng 8 giờ – các anh em có mặt ở trường Nông Lâm Súc.
Hắn và các đồng nghiệp biệt phái như Hắn được chính cán bộ N trao tận tay một bao thư 3.000đ [?] và một bao gạo 30 kg mà chiếc xe Lam vừa chở đến.
-Các anh đem về cho vợ con…
Hắn tần ngần, nỗi ngậm ngùi nặng trĩu nơi lòng…   rồi sốc bao gạo lên vai và bước nhanh ra khỏi cổng trường. Hắn bỏ lại sau lưng nơi biết bao nhiêu kỷ niệm vui buồn, biết bao khuôn mặt học sinh thân thương. Hắn bỏ lại sau lưng chính cuộc đời Hắn. Đó là những bước cuối cùng, Hắn không còn  trở lại ngôi trường thân yêu này lần nào nữa.

Phần 3
_________________
Buổi chiều thì Khánh đến, cậu ta đem đến một balô đầy sách, báo.
-Mai anh đi…  “học tập chính sách” phải không?
Hắn ngạc  nhiên…
-Sao em biết?
Không trả lời câu hỏi.
-Biết anh thích đọc, em đem tặng anh những thứ này…   toàn sách báo Cách Mạng không đấy.
Hắn lấy một tờ báo.
-Thơ…  truyện…  ký…  đủ bộ “tam sên”…  ở đâu ra mà em có vậy?
-Em xin bên văn hóa…
-Cảm ơn em…  đúng là thứ anh thích và cần trong lúc này.
Khánh là chú bộ đội Cụ Hồ, người được biệt phái theo toán Xóa Xóa-Vẽ Vẽ của Hắn, một trí thức trẻ, rặt Bắc Kỳ. Khánh và Hắn, lúc nghỉ, thường tâm sự với nhau, đủ thứ chuyện, dần dần thân thiết như anh em. Thỉnh thoảng Khánh nhét vào xách của Hắn mấy bánh lương khô.
-Anh đem về cho mấy đứa nhỏ.
Và ngược lại, Hắn mua thuốc chữa bệnh sốt rét kinh niên-nhất là thuốc nhức đầu- cho Khánh, tất cả giao thiệp giữa Hắn và Khánh đều diễn ra lúc công tác. Khánh chưa đến nhà Hắn bao giờ, người ta chưa chấp nhận  một bộ đội cụ Hồ giao thiệp với Ngụy quân Ngụy quyền.
Khánh thuộc thành phần bộ đội chủ lực có mặt từ những ngày đầu Mùa Hè Đỏ Lửa ở Quảng trị 1972. Có lần Khánh đùa với Hắn:
-Giai đoạn 1, bên em đánh bên anh chạy…
-Bên cậu lấy thịt…   đè người làm sao chịu nổi.
-Lúc bên anh phải rút qua cầu Thạch Hãn…   bên em đã mệt đứ đừ… sao còn chạy nữa vậy?
-Đối diện gần 30.000 quân… liều chết bên cậu… đâu phải  chuyện dễ…
-Vì vậy…   bên anh chạy hai km nữa và trụ bên kia bờ Mỹ Chánh.
Hắn bực.
-…Ai chạy…  ?
-Không chạy…  ?
-Rút chiến thuật đấy…   chú em.
-Rút chiến thuật và đợt hai…  phản kích?
-Đúng, đợt hai, bên anh đánh bên em chạy té khói…   luôn…
Hắn và Khánh, bỗng nín lặng.
-Chết nhiều quá anh nhỉ.
-Hy sinh chứ…
-Hy sinh…
-Đúng…  cả hai bên…
-Máu đỏ dòng Thạch Hãn.
-Máu của anh em ruột thịt hai miền …

Đây là lần đầu tiên Khánh đến  nhà Hắn.
-Anh cố giữ gìn sức khỏe.
-Em khỏi lo…   anh chỉ học tập chính sách…  ở Nông Lâm Súc đây thôi.
Khánh yên lặng.
-Em cũng mong như thế.
Rồi nhìn sang vợ Hắn.
-Chị còn một mình…   với mấy cháu….
Hắn lờ mờ thấy như có vấn đề  gì đó Khánh muốn nói mà không nói được.
-Có thể anh về sẽ không gặp em.
-Em nói sao?
-Em sắp chuyển…   về Bắc.
-Chừng nào?
-Nay mai thôi.
-Thế là quá tốt, bà cụ và cả nhà không đang mong em về đó sao.
-Dạ…
Khánh ra về, để lại cho Hắn cả cái balo mà Khánh đã mang trên lưng suốt đường Trường Sơn vào Nam, cái balo thấm đẫm mồ hôi và máu của chính Khánh …Hắn biết đây là kỷ vật mà Khánh yêu quí nhất, giữ gìn nhất…  , nay Khánh trao cho Hắn, rõ ràng, Hắn và Khánh –cho dù đó là bộ đội cụ Hồ, cho dù đó là một Đảng viên CS, cho dù đứng bên kia chiến tuyến…   cho dù là ai, Hắn với Khánh cùng mang trong người dòng máu Việt, Hắn nghĩ chẳng có gì khó trong việc hòa hợp dân tộc, thống nhất lòng dân trong tương lai. Đất nước sẽ qua một thời khó khăn nhất định, đó là qui luật xã hội phải gánh sau cuộc chiến tương tàn, vấn đề ở đây là bên thắng cuộc đi con đường nào, bằng chính sách nào … để đến đích và có muốn đến đích hay không [?]
Khánh cố vui:
-Em mong anh…
-Mong anh thế nào?
-Như…   Papillon.
Khánh nắm chặt tay Hắn trước lúc giã từ. Hắn nhìn theo, lưng của Khánh được che bởi chiếc áo bộ đội bạc màu, chiếc nón cối như bám cứng trên đầu, đôi dép râu… vẫn y  nguyên như lúc Khánh từ T.54 nhảy xuống, bước những bước đầu tiên trên thành phố này. Hắn xót thương, viên đạn còn nằm trong đầu Khánh…   có thể do chính đồng đội Hắn bắn ở đoạn Đại Lộ Kinh Hoàng – Mỹ Chánh – Thạch Hãn của Mùa Hè Đỏ Lửa 1972.
Thời gian còn lại của buổi chiều, Vân chuẩn bị mọi thứ như cho người đi xa, cái balo Khánh để lại nhét đầy quấn áo, thuốc chữa bệnh thông thường, thuốc Ruby Queen, thức ăn khô và tất cả các tờ báo Khánh đem đến lúc chiều.
-Trời đất… em cho anh đi luôn chắc…
-Em chuẩn bị cho tình huống xấu nhất…
-Là sao…  ?
-Là anh không phải học chính sách…  mà đi cải tạo.
-Trời ạ…  cán bộ N nói rõ ràng…  ai cũng nghe chứ đâu phải mình anh…
-Anh tin họ à… ai biết  được…   lời họ nói hôm nay với ngày mai…
-Em đa nghi quá thôi
-Họ sử dụng anh vì tình thế bắt buộc. Họ dùng anh để tập hợp lực lượng học sinh để làm công tác họ cần phải làm. Và để hoàn tất năm học.
…  Vợ Hắn thở rồi tiếp:
-Năm học đã xong, cờ Ba Que đã xóa, đồng nghiệp của anh đã trở về, cho dù họ di tản, nhưng họ không phải là ngụy quân… ..
Hắn vẫn giữ lập trường tin chắc “học tập chính sách ở Nông Lâm Súc…”  như lời cán bộ N nói là đúng.
-Chẳng lẽ…
-Anh cứ tin… còn em thì không…
Hắn bâng khuâng, nhưng vẫn để lại nhà một ít lương khô cho vợ con, Hắn chột dạ.
-Nếu điều đó xảy ra…
-Ví dụ nó xảy ra…   anh cho em biết em phải làm gì?
Hắn chưa chuẩn bị cho tình huống này.
-Anh là trung úy biệt phái.
-Đúng nhưng anh đã…
-Tích cực…   phục vụ cho cách mạng 3  tháng phải không?
-Phải.
-Ba tháng của anh…  không là gì cả…   Họ dùng anh ở giai đoạn  họ cần……  Bây giờ thì họ không cần nữa,  chanh đã khô nước rồi, anh trở thành… thừa  và anh là ai? Phải xác nhận lại như đúng với sự thật anh đã có…
Hắn và Vân, cả hai trằn trọc cả đêm không ngủ được. 3giờ sáng, Hắn trở dậy, châm điếu thuốc, nhìn vợ và 4 đứa con đang ngủ. Hắn quặn lòng, ngày mai một mình Vân  sẽ phải bươn chải nuôi con.
-Anh không ngủ…  ?
-Anh ngủ không được…
Vân cười, hình như muốn xua đi những lo âu.
-Hồi chiều Khánh chúc anh những gì  anh nhớ không?
-Ý em……
-Nó chúc anh như Papillon.
Hắn nhớ, trước lúc chia tay ra về, Khánh nói như thế.
-Anh… đừng vượt ngục như tù khổ sai…. nhưng  phải mạnh mẽ lên mới được.
-Anh…  anh…  đang mạnh mẽ đây thôi.
-Em biết … và chắc chắn anh không thua Papillon…  anh sẽ chiến đấu tới cùng.
Vân xuống bếp pha cà phê, giấu nụ cười theo dòng nước mắt vừa trào ra trên mặt. Buổi sáng đến, không bình thường.

(còn tiếp)

Chu Trầm Nguyên Minh